Jakie konsekwencje i ryzyko niesie stosowanie mokrego drewna na konstrukcję dachu?

Budowa domu wymaga dużych nakładów finansowych. Dlatego wielu inwestorów szuka oszczędności i decyduje się na zakup mokrego drewna konstrukcyjnego na dach. Świeżo pozyskana tarcica jest tańsza i łatwiej dostępna. Oszczędność czasu i pieniędzy jest jednak pozorna. Sprawdź, jakie są konsekwencje wykorzystania mokrego drewna na więźbę dachową.

Z tego artykułu dowiesz się o:

• Wilgotność drewna – jaka jest po ścięciu drzewa, a jakiego powinniśmy użyć?
• Skurczanie drewna – czym jest i kiedy występuje?
• Konsekwencje użycia mokrego drewna do konstrukcji dachu

Wilgotność drewna – jaka jest po ścięciu drzewa, a jakiego powinniśmy użyć?

Trzeba wiedzieć, że drewno po ścięciu charakteryzuje się wilgotnością na poziomie powyżej 50%. Wartość ta może być jednak różna w zależności od pory roku. Drewno pozyskane zimą, czyli w okresie przerwy w wegetacji między listopadem a styczniem, zawiera najmniej wody. Z kolei surowiec ścinany latem może mieć wilgotność nawet 70%.

Tymczasem poziom wilgotności drewna budowlanego na więźbę dachową jest określony w rozporządzeniu Ministerstwa Infrastruktury – Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych. W części dotyczącej konstrukcji drewnianych (część A, zeszyt 4) znajduje się zapis, że do zastosowań konstrukcyjnych może być wykorzystane drewno, które zgodnie z normą PN-EN 1995-1-1 powinno charakteryzować się wilgotnością:

• 18% w przypadku konstrukcji chronionych przed zawilgoceniem,
• 23% w przypadku konstrukcji narażonych na oddziaływanie warunków atmosferycznych (konstrukcje na otwartym powietrzu).

Drewno przeznaczone na konstrukcję więźby dachowej powinno być zatem odpowiednio przygotowane. Mokrą tarcicę poddaje się suszeniu w specjalnych warunkach, aby uzyskać optymalny poziom wilgotności. Prawidłowo przeprowadzony proces zwiększa wytrzymałość drewna i pozwala uniknąć wielu niepożądanych konsekwencji.

Może Cię zainteresować: Budowa dachu – jakiego drewna użyć i o czym pamiętać?

Skurczanie drewna – czym jest i kiedy występuje?

Świeże drewno zawiera dużą ilość wody wolnej wypełniającej cewki i naczynia (ok. ⅔ poziomu wilgotności) oraz wodę związaną, która znajduje się w wolnych przestrzeniach między micelami celulozy w błonie komórkowej (ok. 1/3). W procesie suszenia surowiec oddaje nadmiar wilgoci (desorpcja pary wodnej). Uwalnianie wody wolnej nie powoduje kurczenia się elementów drewnianych. Zjawisko to ma miejsce przy oddawaniu wody związanej.

Kurczenie się drewna polega na zmniejszaniu się jego wymiarów w wyniku suszenia. Przy tym skurcz wzdłuż włókien nie jest duży – ok. 0,1-0,8%. Oznacza to, że długość elementów drewnianych nie zmienia się w znaczącym stopniu i nie wpływa to na geometrię wykonanych z nich konstrukcji. Natomiast istotnej zmianie ulegają wymiary przekroju poprzecznego. Skurcz promieniowy drewna może wynosić nawet 3-5%.

Warto wiedzieć, że w przypadku drewna sosnowego, z którego najczęściej wykonuje się więźby dachowe, zmiana poziomu wilgotności o 1 stopień powoduje skurcz rzędu 0,36%. Oznacza to zatem, że im bardziej wysuszone drewno zostanie wykorzystane, tym mniejsze będą zmiany przekroju poprzecznego wykonanych z niego elementów. W przeciwnym razie może dochodzić do pękania drewna budowlanego i innych problemów.

Konsekwencje użycia mokrego drewna do konstrukcji dachu

Więźba dachowa musi być wytrzymała oraz odporna na duże przeciążenia, a także działanie czynników atmosferycznych. Dlatego powinna być wykonana z drewna budowlanego o odpowiednim poziomie wilgotności. Wykorzystanie mokrego surowca jest ryzykowne. Trzeba mieć świadomość, że tarcica będzie wysychała po zamontowaniu.

Może to skutkować wypaczeniem i pękaniem drewna budowlanego czy wyciekami żywicy. Kurczenie się elementów powoduje przede wszystkim powstawanie wolnych przestrzeni przy łączeniach krokwi, co ma bezpośredni wpływ na wytrzymałość całej konstrukcji. Ponadto impregnacja mokrego drewna nie przynosi oczekiwanego efektu. Istnieje także ryzyko rozwoju pleśni.

Zmniejszenie się murłat oraz osłabienie konstrukcji dachu

Murłaty wykonane z mokrego drewna przykręconego do wieńca dachowego za pomocą stalowych kotew. W wyniku wysychania, po kilku lub kilkunastu miesiącach, zmniejszają swoje wymiary przekroju. W praktyce oznacza to, że śruby luzują się i wymagają dokręcenia.

Z powodu skurczu drewna dochodzi także do powstawania szczelin w miejscach połączenia krokwi z jętkami. W wyniku tego belki nie spełniają odpowiednio swojego zadania – nie rozpierają krokwi we właściwy sposób, ponieważ nie są dociskane do nich śrubami. Wszystko to sprawia, że konstrukcja więźby dachowej traci wytrzymałość.

Pękanie drewna wzdłuż włókien

W wyniku schnięcia drewna pojawiają się również pęknięcia wzdłuż włókien na krokwiach, płatwiach, jętkach i słupach. Wpływa to na poważne osłabienie konstrukcji dachu. Jest to szczególnie niebezpieczne w sytuacji, gdy pęknięcia drewna budowlanego są obustronne, podłużne, łączą się ze sobą i przebiegają przez cały przekrój. Prowadzi to do dużego obniżenia nośności elementów, które mogą potrzebować dodatkowego wzmocnienia.

Dodatkowe prace związane z dokręcaniem śrub i elementów mocujących przed ocieplaniem

Zastosowanie drewna o zbyt dużym poziomie wilgotności do budowy więźby dachowej skutkuje dodatkową pracą. Przed wykonaniem izolacji termicznej dachu należy bowiem dokręcić wszystkie śruby, które mocują elementy konstrukcji. Nie jest to jednak zadanie łatwe.

Często niemożliwe jest przywrócenie stanu poprzedniego położenia połączeń jętek i krokwi. Także powtórne dociśnięcie śrubami murłaty do wieńca dachowego nie zawsze się udaje. Może się zatem okazać, że więźba po wyschnięciu ma mniejszą wytrzymałość niż przewidziano w projekcie.

Mało skuteczna impregnacja drewna i pojawiająca się pleśń

Warto też wiedzieć, że impregnacja mokrego drewna budowlanego jest właściwie nieskuteczna. Nadmiar wilgoci uniemożliwia prawidłowe wnikanie preparatu w strukturę materiału.

W efekcie elementy konstrukcji nie są właściwie zabezpieczone przed ogniem i korozją biologiczną. Naniesiony powierzchownie impregnat po kilku tygodniach wyparowuje wraz z wilgocią.

Na niezabezpieczonych w odpowiedni sposób elementach konstrukcji może pojawić się pleśń. Szczególnie po przykryciu więźby membraną i dachem, podczas ciepłego lata, mikroorganizmy mają idealne warunki do rozwoju. Co prawda, po odparowaniu wilgoci, pleśń może zniknąć, ale przed przystąpieniem do zabudowy poddasza należy usunąć jej ślady. W praktyce oznacza to dodatkową pracę i koszty.

Inne skutki zastosowania mokrego drewna konstrukcyjnego

Zbyt wilgotne drewno budowlane powoduje również pęknięcia tynków oraz płyt gipsowo-kartonowych wewnątrz budynku. Jest to spowodowane zbyt dużym naciskiem krokwi na murłaty. Kurczenie się elementów konstrukcyjnych więźby może także przyczyniać się do pękania dachówek, blachodachówki oraz membrany, co skutkuje wnikaniem wilgoci do wnętrza izolacji.

Podsumowując, użycie mokrej tarcicy do wykonania dachu powoduje problemy konstrukcyjne, estetyczne oraz znacząco obniża wytrzymałość więźby dachowej. Dlatego istotne jest stosowanie wysokiej jakości drewna budowlanego.