Murłaty – wszystko co musisz wiedzieć
Murłaty to ważny element więźby dachowej. W dużej mierze decyduje o trwałości konstrukcji dachowej oraz odporności na uszkodzenia. Sprawdź, co warto wiedzieć i poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące murłat.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym jest i jak wygląda murłata?
- Z jakiego drewna wykonuje się murłatę?
- Po co jest murłata i czy jest w ogóle potrzebna?
- Jak pracuje murłata i jakie siły na nią oddziałują?
- W jakim celu i jak kotwi się murłatę w wieńcu?
- Czym połączyć krokwie z murłatą?
- Czy murłatę należy izolować?
- Jak ocieplić murłaty od wewnątrz i zewnątrz?
- Jak zakryć murłatę?
Czym jest i jak wygląda murłata?
Murłata (namurnica, płatew stropowa) to element konstrukcji dachu w postaci drewnianej belki o kwadratowym przekroju i wymiarach od 10×10 cm do 15×15 cm. Montowana jest do wieńca stropowego lub ścianki kolankowej równolegle do krawędzi ściany. Zadaniem murłaty jest połączenie ścian domu z konstrukcją dachu i równomierne przenoszenie obciążenia z więźby dachowej na mury.
Z jakiego drewna wykonuje się murłatę?
Murłaty niemal zawsze wykonane są z drewna iglastego, najczęściej sosny, ale także świerka i jodły. Najrzadziej spotyka się elementy z modrzewia, ze względu na wysoką cenę.
Drewno na murłatę powinno być przede wszystkim suche o poziomie wilgotności 18% – sezonowane lub wysuszone w specjalnych suszarniach komorowych. Zastosowanie mokrego surowca powoduje zmniejszanie się wymiarów murłaty w przekroju w wyniku naturalnego wysychania. Efektem jest poluzowanie śrub mocujących murłatę i konieczność późniejszego dokręcenia nakrętek. Osłabieniu ulega także cała konstrukcja pokrycia dachowego.
Ponadto drewno, z którego wykonuje się murłatę, powinno spełniać wymagania wytrzymałościowe określone przez konkretną klasę. Najczęściej stosowane jest drewno konstrukcyjne C24, co oznacza, że jego nośność na zginanie wynosi 24 MPa.
Po co jest murłata i czy jest w ogóle potrzebna?
Zadaniem murłaty jest usztywnienie konstrukcji dachu oraz ustabilizowanie jego pracy pod wpływem obciążeń oraz sił rozporowych i podrywających. Ponadto płatew stropowa przenosi przeciążenia oddziałujące na więźbę dachową na ściany. Pozwala to wzmocnić cały budynek. Podobny efekt daje także odpowiednia konstrukcja więźby, jednak w nowoczesnym budownictwie częściej stosowane są murłaty. Decydują o tym łatwy montaż oraz lepsze rezultaty długofalowe.
Jak pracuje murłata i jakie siły na nią oddziałują?
Na murłaty działają siły rozporu. Powstają one od obciążenia pokrycia ciężarem własnym, śniegiem i parciem wiatru. Siły rozporowe działają w miejscu oparcia krokwi na murłacie. Ponadto murłaty przenoszą siły wypierające ściany na zewnątrz i przeciwdziałają odrywaniu dachu przez ssanie wiatru. Namurnice wpływają bezpośrednio na parametry nośności i ogólną stateczność więźby dachowej.
W jakim celu i jak kotwi się murłatę w wieńcu?
Prawidłowe zakotwienie murłaty do wieńca zabezpiecza dach przed unoszeniem na skutek ssania wiatru. Oznacza to, że podczas wichury pozostanie on na swoim miejscu.
Murłatę łączy się z wypoziomowanym podłożem (wieńcem ściany kolankowej lub wieńcem stropowym) kotwami stalowymi o średnicy minimum 14 mm. Ich rozstaw zwykle wynosi 2 m zaś blisko naroży – 1 m. Chociaż powiązany jest z odstępami między krokwiami. Przyjmuje się, że rozstaw powinien wynosić podwójną odległość między krokwiami. Jednak dokładny dystans pomiędzy kotwami zależy od konstrukcji i schematu statycznego dachu.
Dane te powinny znajdować się w projekcie budowlanym. Oprócz tego w dokumencie znajdują się informacje o śrubach – ich liczbie, średnicy, długości oraz rodzaju i klasie stali, z której powinny być wykonane.
Przy połączeniu murłaty z wieńcem mają znaczenie także podkładki. Powinny równomiernie rozkładać docisk śruby do drewna na jak największej powierzchni. Dlatego należy używać specjalnych podkładek do drewna (tzw. poszerzanych).
Czym połączyć krokwie z murłatą?
Sposób łączenia krokwi z murłatą ustala projektant na podstawie wielkości występujących sił rozporu. Zasada ogólna mówi: im większa siła, tym bardziej rozbudowane połączenie. Mocowanie krokwi z murłatą jest bowiem jednym z najistotniejszych połączeń między elementami konstrukcyjnymi więźby dachowej. W tych miejscach następuje przekazanie znacznych obciążeń, co warunkuje nośność i stateczność całej konstrukcji.
Połączenia wykonywane są na kilka sposobów.
- Połączenie na zacios – w krokwiach robione są wycięcia odpowiadające przekrojowi murłaty, co pozwala na stabilne połączenie obu elementów za pomocą długich gwoździ (krokwiaki) wbijanych ukośnie. Wadą tego rozwiązania jest niewielka nośność gwoździ i brak odporności na wyrwanie. Dlatego częściej stosowane są wkręty.
- Połączenie na złącza ciesielskie – używane są stalowe łączniki ciesielskie z giętych płytek perforowanych i złącza kątowe. W przypadku więźby krokwiowo-jętkowej najlepiej sprawdzają się złącza SFN lub SFHS. Jeżeli dach narażony jest na siły podrywające, zalecane są złącza płatwiowo-krokwiowe.
- Połączenie krokwi z murłatą z wykorzystaniem drewnianych łat i drewnianych siodełek.
- Połączenie na zamek kurpiowski – polega na zaklinowaniu krokwi w odpowiednio obrobionym nacięciu w murłacie; uproszczoną wersją jest zamek galicyjski.
Czy murłatę należy izolować?
Murłata to element znajdujący się na styku ściany zewnętrznej i dachu. Dlatego ważne jest nie tylko dokładne ocieplenie tych dwóch przegród, ale również samej płatwi stropowej. Izolacja przeciwwilgociowa za pomocą papy jest konieczna, ponieważ chroni drewno przed szkodliwym działaniem wody zawartej w murze na skutek podciągania kapilarnego.
Ponadto należy ocieplić samą murłatę. W przeciwnym razie stanie się ona mostkiem termicznym, przez który ciepło będzie uciekać z budynku. Brak prawidłowej izolacji przyczynia się również do skraplania się pary wodnej. Powstająca w ten sposób wilgoć powoduje uszkodzenie murłaty, co w konsekwencji negatywnie wpływa na żywotność pokrycia dachowego.
Jak ocieplić murłaty od wewnątrz i zewnątrz?
Sposób wykonania ocieplenia murłaty zależy od rodzaju ściany.
- Ściana jednowarstwowa – konieczna jest zabudowa murłaty od zewnątrz. W tym celu wykorzystuje się bloczki betonowe o maksymalnej grubości 10 cm. Do ocieplenia używa się zaś wełny mineralnej.
- Ściana dwuwarstwowa – do izolacji termicznej wykorzystuje się wełnę mineralną, którą umieszcza się pomiędzy ociepleniem ścian, a także od zewnątrz murłaty. Ściana kolankowa powinna znajdować się jednak poniżej warstwy izolacyjnej.
- Ściana trójwarstwowa – wymagana jest izolacja przy murłacie w przestrzeni między ścianką kolankową a samą płatwią stropową. Materiał izolacyjny powinien być ułożony powyżej ścianki kolankowej. W tym przypadku występuje połączenie izolacji termicznej z ociepleniem ścian oraz połaci dachowej.
Murłatę można ocieplić wspomnianą wełną mineralną, ale także styropianem. W takim przypadku zabudowa murłaty jest kontynuacją ocieplenia ściany od zewnątrz. Warto jednak zwrócić uwagę na dokładne przycinanie styropianu, aby nie dopuścić do powstawania mostków termicznych.
Kawałki muszą tworzyć przekrój trójkątny oraz być prostopadłe do membrany dachowej. Wstawki styropianowe powinny się znaleźć dokładnie pomiędzy murłatą a podłożem oraz krokwią, a także od wewnątrz izolacji termicznej ściany.
Jak zakryć murłatę?
Murłatę należy obmurować cienką ścianką od zewnątrz, jeżeli okap dachowy od spodu nie zostanie dodatkowo zabezpieczony podbitką. To zasłoni murłatę do górnej wysokości krokwi.