Klasy drewna konstrukcyjnego – wszystko, co musisz wiedzieć

Drewno konstrukcyjne jest szeroką grupą odmian materiału, których wspólną cechą jest przeznaczenie do budowy konstrukcji architektonicznych. Podobnie jak wykonywane z niego struktury, różni się parametrami takimi jak twardość czy wytrzymałość. Ma to znaczenie przy doborze drewna do projektu.

Inny materiał jest potrzebny do wzniesienia szkieletu domu, a inny na pergolę czy wiatę garażową. W wyborze pomaga klasa drewna konstrukcyjnego.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jakie klasy drewna konstrukcyjnego wyróżniamy?
• Co mówią nam poszczególne klasy drewna konstrukcyjnego?
• Klasy sortownicze drewna – jakie wyróżniamy?
• Klasy drewna konstrukcyjnego – podsumowanie

Jakie klasy drewna konstrukcyjnego wyróżniamy?

Zastosowanie drewna konstrukcyjnego jest bardzo szerokie. Różnorodność wykonywanych z niego struktur oznacza też inne zapotrzebowanie na wytrzymałość czy pozostałe parametry materiału.

Bardzo precyzyjnie wskazują je przepisy budowlane oraz normy dotyczące konstrukcji więźby dachowej czy szkieletu domu skandynawskiego. Aby ułatwić dobór tych parametrów, których ocena wizualna nie jest możliwa dla klienta, wprowadzono klasy drewna konstrukcyjnego.

Wskazują one, jaka jest wytrzymałość materiału w danej klasie oraz stanowią podstawowe kryterium porównawcze z drewnem wskazanym w projekcie i zaleceniu normy.

Klasy drewna litego są oznaczane dużą literą C (dla drewna drzew iglastych) lub D (dla drewna drzew liściastych) oraz przypisaną do niej liczbą. Symbol ten zastąpił stosowane wcześniej oznaczenie literą K, co warto wiedzieć, gdyż wciąż jeszcze można je spotkać w składach drewna. Liczba ulokowana za literą jest przypisana do zbioru cech takich jak wytrzymałość na ściskanie wzdłuż włókien, rozciąganie czy ścinanie.

Wszystkie odmiany drewna litego iglastego drzew takich jak jodła, świerk, modrzew czy sosna podzielono na 12 klas oznaczonych symbolami: C14, C16, C18, C20, C22, C24, C27, C30, C35, C40, C45, C50.

Oddzielną kategorię tworzą klasy drzewa liściastego. Zaliczają się do niego gatunki takie jak buk, dąb, brzoza, akacja, grab, jawor, klon, lipa czy jesion, które są objęte klasami D18, D24, D30, D35, D40, D50, D60 i D70.

Co mówią nam poszczególne klasy drewna konstrukcyjnego?

Oznaczenie klasy drewna konstrukcyjnego nie dotyczy tylko jednego parametru. Chociaż powszechnie używa się określenia, na przykład klasa wytrzymałości C50, w rzeczywistości oznaczenie to dotyczy kilku parametrów fizycznych materiału. Stanowią one zespół cech, dla których drewno danej klasy w tych samych warunkach zachowa się tak samo.

Jednocześnie materiał klasy C27 ma konkretną wytrzymałość na ściskanie wzdłuż włókien, ważną przy jego obciążeniu montowanymi wyżej elementami oraz równie konkretną wytrzymałość na rozciąganie czy ścinanie. To właśnie te parametry decydują, czy drewno danej klasy może być zastosowane do budowy więźby dachowej, konstrukcji szkieletowej czy wiaty garażowej.

Wśród parametrów, które są objęte jedną klasą, można wymienić trzy grupy cech:

1. Wartości wytrzymałościowe (N/mm²) na:
   1. zginanie,
   2. rozciąganie wzdłuż włókien,
   3. rozciąganie w poprzek włókien,
   4. ściskanie wzdłuż włókien,
   5. ściskanie w poprzek włókien,
   6. ścinanie.
2. Właściwości sprężyste (kN/mm²):
   1. średni moduł sprężystości wzdłuż włókien,
   2. średni moduł sprężystości w poprzek włókien,
   3. średni moduł odkształcania postaciowego,
   4. 5% kwantyl modułu sprężystości wzdłuż włókien.
3. Gęstość charakterystyczna i średnia.

Jak interpretować klasy wytrzymałości drewna? Przypisane do nich parametry można znaleźć w specjalnej tabeli. Na przykład drewno sosnowe klasy C30 ma wytrzymałość na zginanie 30 N/mm², na ściskanie wzdłuż włókien – 23 N/mm³, a gęstość średnią 430 kg/m³. Klasa drewna C30 ma też średni moduł sprężystości wzdłuż włókien 12 kN/mm².

Klasy sortownicze drewna – jakie wyróżniamy?

Zaliczanie drewna konstrukcyjnego do konkretnych klas wymaga specjalistycznych badań, przeprowadzanych z użyciem drogiego sprzętu takiego jak aparat RTG czy do rezonansu magnetycznego.

W warunkach tartaku nie jest to możliwe, dlatego wprowadzono łatwiejszy do wykonania podział na klasy sortownicze drewna. Do jego przeprowadzenia niezbędne jest doświadczenie pracownika oraz wiedza, na jakie cechy musi zwracać uwagę. Warunkiem przeprowadzenia takiej klasyfikacji jest uzyskanie przez tartak certyfikatu CE.

Wyróżnia się trzy klasy sortownicze drewna:

• KW (klasa wyborowa),
• KS (klasa średniej jakości),
• KG (klasa gorszej jakości).

Podstawą tej klasyfikacji jest struktura drewna oceniana tzw. okiem nieuzbrojonym. O przypisaniu do danej klasy decydują usłojenie, ilość sęków czy przebarwień. Za konstrukcyjne uznaje się jedynie pierwsze dwie klasy. Klasa KG to drewno odpadowe.

Ponadto drewno konstrukcyjne musi mieć określoną wilgotność, która wynosi nie więcej niż 23% dla elementów zewnętrznych konstrukcji oraz 18% dla elementów izolowanych od otoczenia.

Klasy drewna konstrukcyjnego – podsumowanie

Jeśli kupujesz drewno konstrukcyjne, klasy wytrzymałości powinny stanowić podstawowy czynnik decydujący o jego wyborze. Kierując się jedynie klasą sortowniczą, otrzymasz materiał budowlany o nieznanych Ci parametrach. Dlatego jego wykorzystanie zgodnie z normą nie będzie gwarantowane.

Ponieważ jednak klasa sortownicza i wytrzymałościowa są powiązane, kupując drewno konstrukcyjne klasy KW, masz pewność, że jest to odpowiednik przynajmniej klasy drewna C30. Cena tego materiału jest relatywnie niska w stosunku do wyższych klas, a pod względem wytrzymałości jest on odpowiedni do budowy np. domu jednorodzinnego.

Warto też wspomnieć, że klasy drewna sosnowego czy jodłowego, chociaż są takie same, mogą być inaczej przygotowane, co wiąże się też z inną ceną. Znacznie droższe są gatunki syberyjskie, czterokrotnie strugane i impregnowane. Jeśli chcesz zaoszczędzić kupując drewno konstrukcyjne, cena będzie niższa w przypadku polskiego świerku, który musisz samodzielnie pokryć impregnatem.